سیلیس یا اکسید سیلیسیم با فرمول شیمیایی SiO2 فراوان‌ترین ترکیب اکسیدی موجود در پوسته زمین است. سیلیس در طبیعت به‌صورت آزاد و یا به‌صورت ترکیب با سایر اکسیدها وجود دارد.
به طور كلي موارد مصرف سيليس SiO2 عبارت است از:
شيشه سازي، چيني سازي، توليد فروسيليس، سراميك سازي، توليد آجر ماسه آهكي، ريخته گري، توليد سيليكات سديم، توليد ديگر مواد سيليسي، به عنوان نيمه هادی در صنعت الکترونيک و توليد پشم شيشه.
مقادير قابل توجهي ازماسه سنگ خرد شده به عنوان مصالح ساختماني بكار مي رود.
سيليس كلوئيدي:
سوسپانسيونی از سيليس ريز دانه در محيط آبي كه به منظور اصطكاك دركاغذ و تخته، جوش دهنده نسوزهاي فيبري، كاتاليزور و پيش ماده شيميايي مصرف مي شود.
سيليس، نوع متالورژي:
از واكنش كوارتز وكك در كوره قوس الكتريك و دماي بالاي C’2000 ساخته شده و 99%-98 Si دارد. ازآن در تهيه آلياژهاي آلومينيم، فولاد، سوپرآلياژ، سيليكون و مواد شيميايي استفاده مي كنند.
انواع ديگر ازسيليس و تركيبات آن مانند سيليس پخته، خرد سيليكون، نيترات سيليسيوم و… وجود دارند كه هر يك كاربرد هاي مخصوص خود را داراست.
كوارتز بلوري:
انواع شفاف و خوش‌نما براي تهيه عدسي و مخروط، جواهرسازي و نمونه كاني بكار مي‌رود، از خاصيت پيزوالكتريك آن در الكترونيك استفاده مي كنند.
تريپلي:
سيليس ريز بلور، متخلخل با وزن مخصوص 65/2، سختي7، سفيد تا خاكستري و… كه به عنوان پركننده يا رنگدانه در رنگ، لاستيك، پلاستيك، ساينده و بتونه بكار مي رود، بعلاوه در پودر‌هاي ساينده وجلا و ساينده دندان بكار مي رود.
نواكوليت:
سنگ متخلخل سفيد تا خاكستري، قهوه اي روشن تا سياه كه از دانه هاي كوارتز بي‌شكل متراكم ساخته شده است كه خاصيت سايندگي عالي دارد: تميز كردن فلزات، ماده آسياب كننده، نسوز و مصالح سبك ساختماني.
کوارتزیت (Quartzite): ماسه سنگ سیلیسی است که در اثر حرارت و فشار دگرگون شده است. در کوارتزیت ذرات کوراتز آن چنان به یکدیگر متصل گردیده اند که در اثر شکستن آن ها ذرات کوارتز به همراه ملات بین ذرات شکسته می شوند.
نوعی از کانی های غیر فلزی سخت به رنگ سفید ، بیرنگ تا خاکستری تیره با فرمول شیمیایی SiO2 می باشد و فراوان‌ترین ترکیب اکسیدی موجود در پوسته زمین است
سیلیس شبه فلز ، جامد ،به رنگ زرد روشن مایل به سفید ، بدون بو وغیر قابل انحلال در آب می باشد. سیلیس دارای سختی و نقطه ذوب بالا است
سیلیکای بلوری به چندین شکل وجود دارد که متداول ترین آن ها ، کوارتز است
نقطه جوش کوارتز 2230 درجه سانتیگراد ( 4046 درجه فارنهایت) و نقطه ذوب آن 1710 درجه سانتیگراد (3110 درجه فارنهایت ) می باشد . وزن مخصوص کوارتز 2.56 است.
سیلیس در حالت بلوری به رنگ خاکستری تار بوده و جلای فلزی دارد.با اینکه سیلیس یک عنصر نسبتا خنثی است،ولی با هالوژن ها و مواد قلیایی واکنش می دهد و بیشتر اسید ها بجز ترکیبی از اسید نیتریک و اسید هیدروفلوریک بر آن تاثیری ندارند.سیلیس عنصری بیشتر از 95 درصد از طول موج های امواح ماورای بنفش را انتقال میدهد
کاربرد سیلیس درجه یک :
در شیشه سازی، لعاب، صنایع شیمیایی، فرو سیلیس ، پشم شیشه
کاربرد سیلیس درجه دو :
در ماسه ریخته گری، ماسه سندبلاست، فیلتراسیون و دیرگدازها
کاربرد سیلیس درجه سه :
در آجر ماسه آهکی و آجرسبک، کارخانجات تولید سیمان و بتن سبک وغیره…
کاربرد سیلیس آمورف :
نوعی از سیلیس است که ساختار آن در اثر حرارت بالا شکسته و بی شکل می شود و بر خلاف نوع متعارف بلور سیلیس ترد و نرم است .
در صنایع مختلف مانند تولید سیلیکا ژل، افزودنی برای بالا بردن مقاوم بتن ، ساخت فیبر نوری ، ساخت سیلیکون ها و سیلکاتها کاربرد دارد